Depresja nastolatków – porady dla rodziców

Karina Hanowska

W życiu każdego nastolatka zdarzają się sytuacje trudne. Jedne mijają bo wynikają z sytuacji, która pomyślnie została rozwiązana inne nie przechodzą. Wszyscy niezależnie od wieku mamy okresy obniżonego nastroju. Możemy czuć się wtedy smutni, przygnębieni jakby „przygaszeni”. Powodem może być utrata kogoś, lub czegoś np. choroba bliskiej osoby, rozpad związku. Często nastolatki mówią używając potocznego języka: „ Mam deprechę.” Do naszego języka zbyt łatwo weszło mówienie o obniżonym nastroju jak o depresji. Warto jednak umieć rozróżniać, chwilowy obniżony nastrój od depresji – choroby. Depresja to choroba, która coraz częściej dotyka dzieci i młodzież.

Depresja to jednostka chorobowa, która oprócz obniżonego nastroju ma także wiele innych objawów:

• Znaczne zmniejszenie odczuwania przyjemności (coś, co dawniej sprawiało przyjemność, staje się obojętne) i wyraźne zmniejszenie zainteresowań niemal wszystkimi czynnościami

• Problemy ze snem (wybudzanie się w nocy, nad ranem, lub nadmierna senność)

• Trudności w koncentracji i zaburzenie skupienia uwagi ( gubienie rzeczy, wracanie się do domu, trudności szkolne w uczeniu się, niezdolność podjęcia decyzji)

• Brak pewności siebie- niska samoocena (reagowanie lękiem na powierzone zadania, myślenie o sobie w sposób krytyczny, poczucie własnej bezwartościowości)

• Zmniejszanie apetytu lub jego nadmiar

• Uczucie zmęczenie nawet po niewielkim wysiłku fizycznym, utrata energii niemal codzienne-
• Nawracające myśli o śmierci

• Bóle somatyczne niewiadomego pochodzenia

Występowanie łącznie co najmniej pięciu z wymienionych objawów przez okres 2 tygodni stanowi podstawę do tego, aby udać się do specjalisty: psychologa, psychoterapeuty lub lekarza psychiatry. Główną metodą leczenia jest rozpoczęcie psychoterapii dziecka, najlepiej w połączeniu z terapią rodzinną ( Namysłowska, 2011). Czasami niezbędne są leki, a nawet hospitalizacja (zwłaszcza gdy nastrojowi towarzyszą myśli samobójcze) (Iniewicz, Stachel, 2011). Decyzję o tym podejmuję lekarz.   

Rola rodziców w przypadku choroby jest niezastąpiona. Co możesz zrobić – kiedy jesteś rodzicem?

• Nie obwiniaj chorego ani samego siebie za swoją bezradność;

• Spędzaj z dzieckiem najwięcej czasu. Wspieraj je, słuchaj i rozmawiaj;

• Akceptujemy fakt, że to choroba jak każda inna i chory nie może po prostu „przestać być smutnym;

• Mów dobrze o swoim dziecku;

• Zauważaj i wzmacniaj każdą, nawet małą próbę pokonania trudności;

• Respektuj autonomię i godność dziecka;

• Bądź otwarty na emocje dziecka, akceptuj je i dziel się swoimi (w ten sposób uczysz dziecko wyrażania emocji);

• Wspieraj je (czasami wystarczy nawet sama obecność) w ciężkich sytuacjach; (Odachowska, 2018)

Poniżej przestawiam listę pytań, które mogą być pomocne dla rodziców.

Czy moje dziecko ma depresję? (Kołakowski, Siwek, Ambroziak)

Żeby stwierdzić, czy dziecko może mieć depresję, trzeba sobie zadać serię pytań szczegółowych:

• Czy zauważyłam/zauważyłem u dziecka przewlekle zmiany nastroju- dziecko jest ponure, przygnębione, drażliwe, smutne, marudne?Czy obserwuję takie zmiany przynajmniej od kilku tygodni, przez większą część każdego dnia (choć mogą być momenty, kiedy dziecko czuje się lepiej)?
• Czy dziecko straciło radość życia? Jest takie dzień po dniu, tydzień po tygodniu?

• Czy powyższe zmiany nastroju sprawiły, że dziecko funkcjonuje znacznie gorzej niż dotychczas?

• Czy dziecko straciło zainteresowanie rzeczami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność
• Czy spędza mniej czasu, zajmując się swoim hobby?

• Czy dziecko zaczęło ograniczać spotkania z przyjaciółmi, rzadziej wychodzi z domu?
• Czy pojawiły się problemy z nauką? Może nagle pogorszyły się oceny?

• Czy dziecko mówi, że ma trudności z koncentracją, nie ma sił, ma problemy ze zmobilizowaniem się? Czy podaje „dobre” powody niewychodzenia z domu („Nie pójdę dziś do szkoły, by lepiej napisać to wypracowanie/ przygotować się do klasówki”)

• Czy ma problemy ze snem (zarówno trudności z zasypianiem, jak i nadmierna senność) i /lub wahania apetytu?

• Czy dziecko mówi, że nie ma energii do działania, mniej dba o siebie, ma podkrążone oczy?

• Czy dziecko gorzej mówi o sobie, postrzega innych jako lepszych od siebie, obwinia się nadmiernie, mówi, że życie nie ma sensu albo że nie ma po co żyć?  

Te oznaki świadczą o poważniej chorobie – jaką jest depresja. Wymagają podjęcia interwencji. Zgłoś się do psychoterapeuty, psychologa lub lekarza psychiatry. Depresja jest chorobą wyleczalną. Nie warto tracić czasu, tu liczy się komfort i życie Twojego dziecka.

---

Literatura

Kołakowski, A., Siwek, K., Ambroziak, K.(2018). Depresja nastolatków. Jak ją rozpoznać, zrozumieć i pokonać. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Bilikiewicz, A. (2001). Psychiatria dla studentów medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Odachowska, E. (2018). Kryzys psychologiczny. Poradnik dla rodziców i dzieci. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej Wydział ds. Wdrażania programów społecznych.